De geschiedenis herhaalt zich (de historie repeteert, odersoetwas)

“Er is iemand huis….. Ik hoor het. Deuren openen en sluiten zo zacht als mogelijk. De koelkastdeur(?). Stille voetstappen! Mijn vrouw ligt (ook) in bed. En is het dus niet. Wat is hier in hemelsnaam aan de hand??”

Aldus de opening van een boek van de Deense Solvej Balle (kom om zo’n naam maar eens in Nederland!): Over de berekening van ruimte. Spannende opening. Wil toch wel echt graag weten hoe dat verder gaat. Wat dat is. Wat gebeurt daar?? Van deze zevendelige roman zijn tot nu toe vijf delen vertaald. Mijn voorliefde voor boeken in het algemeen en veeldelige series in het bijzonder kennende weet U dat ik ze (alle) heb. Deel 1 inmiddels gelezen. Hierin beleeft de hoofdpersoon dezelfde dag vaak. Iets mis met de tijd. Tijd kapot. Elke dag opnieuw dezelfde dag. En alleen voor haar. De omgevende personen leven deze dag alsof het een gewone dag is. En ga na afloop naar de volgende dag. De hoofdpersoon niet. Begint gewoon opnieuw!

Een gegeven dat niet alleen niet nieuw is (’’Groundhog day” maar ook ‘’Edge of tomorrow” met de heer Cruise) maar ook interessante opties biedt. Wat als we (ongestraft!) van alles kunnen doen omdat we weten dat morgenochtend alles opnieuw (vergeten en vergeven?) begint. Hmmm, daar zou ik wel even over moeten nadenken. In bovengenoemd boek deel 1 vinden we (vast niet bij toeval) 365 maal dezelfde dag. Maar desalniettemin gebeurt er niet veel. Sterker nog, er gebeurt weinig. Licht filosofisch gepieker. Veel omschrijvingen van relatief onbelangrijke details. Die pagina’s moesten zeker gevuld. Het lijkt wel een schaakverslag (?!) Ik denk dat ik de overige delen al redelijk kan voorspellen.

Dit gevoel had ik toen we zaterdag 20/9 op weg waren naar Made teneinde de Paarden te beschaken. Iets Deja Vu-achtigs. Heb ik dit niet al eerder meegemaakt? Voelt zo bekend. En natuurlijk; ik schaak al menig jaar. Dus heb de tocht naar een externe zaterdagwedstrijd al menigmaal meegemaakt. Het voorspel was dit jaar anders dan ik gewend was. Meestal moest er creatief geknokt worden om het zevende bord gevuld te krijgen. Ditmaal bevond ik me door ingetrokken afmelding plotsklaps in de luxe positie van 9 spelers. Met de nodige moeite had ik een achteraf onnodige invaller geregeld die ik natuurlijk niet kon laten vallen. Moest nu met evenzoveel moeite iemand nietopstellen (uit de opstelling verwijderen). Laat van vakantie teruggekeerde Joost het plezier van uitrusten van terugreis (15 uur vertraging!!) gedaan. Kortom: boeiend voorspel resulterende in 8 spelers op weg naar Made. Maar ja, dat blijft redelijk normaal. Klinkt zelfs saai. Was het ook wel een beetje. Maar ja, dan moest het schaken natuurlijk nog beginnen.

En U  weet, das maar zelden saai. Ook nu, Ook hier, Zelfs in Made.( Herinner me aan een middelbare schooljaar waarin een mede-leerling zich verbijsterde over dat er iets ‘Made in China’ was. Het moest toch ‘Made in Brabant’ zijn?? Of had je in China ook een Made. Dit echter terzijde.) Onze tegenstanders waren tweemaal op rij gepromoveerd en nu vol verwachting in de 4^de klasse aangekomen. Echt, twee jaar geleden speelde ze nog 6^de klasse. Knap hoor, alsmaar doorpromoveren. Dat kunnen ze goed daar, in Made, promoveren. Eens kijken of wij daar niet wat stokken voor konden steken. Tenslotte waren wij als degradant automatisch titel-kandidaat en ondanks de vooruitbeschouwde stevige toekomstige opponenten achten we ons nu nog niet kansloos. Maar ja, das vooraf makkelijk, nog steeds moest alles nog beginnen.

Als eerste was ik (op 7) klaar. Ja, dat heb ik wel eens. Al eens eerder meegemaakt. Been there, done that, etc. Foutje van tegenstander bracht hem snel al ernstige problemen. Hij had nog wel wat trukendozen dus moest wel even zorgvuldig rekenen, maar toen dat eenmaal gedaan was konden de stukken alrap in den doos. En kon ik mooi teamleider zijn (hetgeen ik overigens ook ben en zelfs was) en de rest in de gaten houden. Zoals altijd (echt, allemaal zoals altijd) kon ik daar weinig van zeggen. Ik voel andermans stellingen slecht aan. Moet men mij niks over vragen. Net zoals vragen of je rechts of linksaf moet op de ‘Periferique’ in Parijs. Ik zou het echt niet weten. Gewoon lekker allemaal zelf beslissen. Vraag  mij niet of een remise-voorstel aangenomen of afgewezen moet worden. Weet ik veel? Als we voor staan aannemen en als we achter staan afwijzen? Zo het echt zo simpel zijn? We hebben het wel over schaken, toch??

Het boeiende is dat ondanks dat we alles al vaak meegemaakt hebben, het desalniettemin toch nog spannend is. Spannend blijft, waarschijnlijk. Want het is nooit (althans, tot nu toe) helemaal hetzelfde. Er zijn altijd details anders. Hele Belangrijke Details. Ik schaak al relatief lang, maar heb bijvoorbeeld nog nooit dezelfde partij tweemaal gespeeld. Dit is toch vreemd, toch? In het begin zit meestal wel wat bekends. De openingsfase. Ik doe bijna altijd hetzelfde, hetgeen het aantal mogelijkheden al behoorlijk beperkt. Maar al gauw wordt afgeweken van wat eerder gespeeld is. En begint het onbekende. Het gebied van de valkuilen ende de landmijnen. Komen er fouten (of briljanten) en zijn we allemaal op onszelf (en de tegenstander natuurlijk) aangewezen. Het is met name dit dat schaken boeiend en ons geboeid houdt. Kunnen we al die kuilen ende mijnen ontwijkend de overkant halen?  Mij lukte dat nu. Maar of dat volgende keer weer lukt weet nu nog niemand. Ziedaar het spannende van hetzelfde. Het zou zomaar weer hetzelfde kunnen zijn, maar ook totaal anders.

En zo is het eigenlijk elke dag. Elke dag is anders. Maar lijkt toch wel echt op alle voorgaande. Zon komt op. Je klimt uit bed. (Als dat eenmaal gedaan is heb je eigenlijk het naarste moment van de dag alweer achter de rug.) Doet je ding. Eet wat. Werkt wat. En ga weer naar bed. En de zon gaat -onder. Je kunt zo een boek (of zeven) schrijven waarin dat 365-maal voorkomt. Maar zelfs dat is al gedaan.  En wel door Solvej Balle.

OK, terug naar Made. Al rap stromen/druppelen de punten binnen. Ongeveer toen kan ik even een dutje gedaan hebben, want ik weet het niet meer precies. Wie wanneer precies won. Volgorde beetje kwijt. Sander won smooth. Sander schaakt vreemd. Dat zeg ik niet alleen, dat vind nagenoeg iedereen. Zelfs hijzelf. Vreemd of normaal, belangrijk detail is dat hij vaak wint. En zo ook nu. Ad moest een aanval neutraliseren (volgens mij werd er wat geofferd) maar doet dat zonder al te veel moeite. Feike doet weinig maar net genoeg. Allemaal zoals gebruikelijk. Ben alleen de volgorde kwijt. Maakt niet uit (het is een teamsport). Al rap stonden we 4-0 voor. Voelt ook niet onvertrouwd. Is vast al eens eerder gebeurd.

Maar niet verleden jaar. Vorig seizoen speelden we namelijk in de 3. Das echt andere koffie. Wat een niveauverschil. Daar hebben we, als ik het mij goed herinner, wel regelmatig met 4-0 achter gestaan. Dat dan weer wel. Sterker nog, we hadden na 4 ronden waarschijnlijk nog niet eens 4 punten. Of overdrijf ik nu een beetje. Maar echt, daar hadden we weinig te zoeken en nog minder gevonden.

In de 4^de klasse voelt het weer heerlijk vertrouwd. Robbie (onze hierbij bedankte invaller) brengt met een nette remise de teamwinst binnen. Stond wel zo’n beetje gelijk, denk ik (hetgeen vanwege het hierboven besprokene weinig zegt). Zoiets doet Rob altijd. Opent rustig, zet rustig voort, en besluit (U begrijpt: Rustig) tot remise. Rob was er blij mee, en ik ook. Nu kon ons de teamwinst niet meer ontgaan (want we hadden met 4,5 punt reeds gewonnen) en dat is net zoals Peter Bosz  bij het begin van het Champions League seizoen dit jaar al aangaf, belangrijk. De eerste wedstrijd bij ernstige voorkeur niet verliezen. Maar ja, hij deed het wel, en Ajax ook, en de rest ook, en SVWaalwijk niet. Een toch wel belangrijk detail, niet?

Na nog een partij-eind in den onzen voorkeur bleven de laatste 2 nog overeind. Last two standing. Met reeds 5,5 punt kon ons niet veel meer overkomen. Maar U kent die schakers. Die spelen geen remise omdat het team gewonnen heeft. Nee, die gaan echt wel de winst halen. Althans, dat gaan ze proberen. Daar hebben ze nog echt wel wat energie voor over.

Op dit moment (grappig, dit weet ik nog heel goed vanwege het bijzondere karakter) kwam de beheerder van het lokaal alwaarin gespeeld werd (en waarin tevens een postkantoor gevestigd bleek. Waarom niet, toch?) schaaltjes chips rondbrengen. What?? Chips?? Ja, echt, wederom een gebeurtenis die volstrekt uniek voor ons was. Nooit meegemaakt. Nog een belangrijk van voorgaande missies afwijkend detail. Vreemd maar mooi. Misschien niet voor de Paarden uit Made, maar voor ons was dit echt een absolute eye-opener. Er ging natuurlijk wel het een en ander mis. Zo werd mij naturel voorgezet terwijl toch iedereen wel weet dat ik paprika-verslaafd ben. En zo werd er wat geklaagd over chips geluiden. Maar echt, het zijn de zeurpieten die zich hierover opwinden. We hadden het echt over meerdere schaaltjes vol met chips. Lekker hoor! Nadat ik mijn naturel  bakske geleegd had natuurlijk snel opgeschoven naar een tafel met bakkies nog-vol paprika! Denk dat ik in totaal zo’n 3,73 bak op heb gekregen. Dat lijkt (en is) veel maar U moet beseffen dat ik niks anders te doen had. Verzachtende omstandigheden. Die paprika smaak wordt veroorzaakt door een specifiek E-nr waar ik helemaal weg van ben. Ken het nr uit mijn hoofd (maar ga U dat hier niet geven, natuurlijk) en check bij de supermarkt altijd even of het goeie nr er wel in zit. Zo niet, dan laat ik alles staan.

Wilbert kreeg zijn extra pion niet doorgeduwd. Hulde aan de verdediger. Echt, knap gekeept. Nu heeft Wilbert wel iets met remises. Hij wint of speelt remises. Gemiddelde 0,75 punt. Niks mis mee, natuurlijk. Eigenlijk speelt hij om niet te verliezen. Maar dit keer heeft hij echt geprobeerd te winnen. Deed een serieuze winst-poging. Wilbert nieuwe stijl. Wordt dit ook een verschil met het zich alsmaar herhalende verleden. Hij was een jaartje topscoorder in de competitie. Toen was hij echt op topdreef. Maar eens zien of hem dit jaar wederom lukt. Niet- verliezen kan hij goed. Maar winnen is nog moeilijker dan niet-verliezen. Want om te winnen moet de tegenstander verliezen. En daar had de Made in Made-man geen zin in. Knap.

Stan (onze debutant) schaakt ook graag. Daarom duren zijn partijen ook zo lang. Maar we kunnen er allemaal wat van zeggen, ook hij wint ze wel. En nog mooi ook. Stan houdt van dynamisch open stellingen waar iedereen (zelfs ik) wat in ziet. Hij kijkt echter wat beter dan de meesten en weet zijn weg naar winst wel te vinden. In de slotcombinatie dacht ik dat hij ging verliezen. Via ingewikkelde meerzettige afwikkeling verloor hij een kwaliteit, althans zo zag ik het. En precies zo geschiedde. Tot we aan het eind van de afwikkeling waren en Stan gewoon een elementair schaak/torenwinst zet had die op dat moment kinderlijk eenvoudig was. Maar Stan (als enige?) zag dat zetten eerder al. Kijk, dat is schaken. Vooruit- en achteruit kijken. Diep, dieper, diepst. De diepstkijker wint. Soms tenminste. Soms is het remise. Soms zelfs verlies.

En daar gaat het natuurlijk om. Dat is het verschil. Ziehier de redenen waardoor het niet elke partij hetzelfde is. Nee, sterker nog, het is elke partij anders. NOOIT hetzelfde. Maar wel altijd spannend, en boeiend. Voor de on-ingewijden lijkt het hetzelfde, maar het IS het NIET. Zoek de verschillen. En geniet ervan. Net als met mensen. We lijken allemaal op elkaar (zeker vanuit het perspectief vanuit de toekomstige ruimtewezens die ooit nog eens langs zullen komen), maar zijn dat niet. Zoek en geniet van de verschillen. Hoe verschillender, hoe beter. Dat maakt buitenlanders interessant. Waarom doen zij dingen anders? Waarom wij dingen doen, zoals we doen, dat weet ik wel. Maar waarom anderen anders denken en doen, dat maakt ze boeiend. En leerzaam. En echt, dat is met schaken precies zo. Hetgeen de komende partij anders maakt, dan de vorige, is hetgeen hem interessant en het waard te spelen vormt. Daarom schaken wij. Om elke pot weer verrast te worden. Huh, kan dat ook? Die zet had ik niet verwacht. Waarom doet hij/zij dat? Wat is zijn/haar plan?En dan het antwoord zoeken. En soms vinden. En soms niet.

Maar wacht even, is dit de boodschap die Solvej in zijn boek verborgen heeft. Is dit hetgeen hij ons duidelijk wil maken? Dat de kleine dingen belangrijk zijn? Dat daarin de verschillen zitten? Zou het?? Hoe meer ik erover nadenk,hoe meer het mij lijkt te kloppen. Solvej wil ons de details wijzen. Door elke grote gebeurtenis uit zijn boek te schrappen, dwingt hij ons te genieten van details. Hmmmmm Interessant. Kijk, het gezichtspunt is niet nieuw. En ook niet opzienbarend. Natuurlijk zijn kleine dingen belangrijk. Dat weet menigeen. Kleine dingen tellen. Echt niet alleen in het schaken. Ook in het ‘normale’ leven. Das Duidelijk. Maar waar ik altijd moeite mee heb is de impliciete suggestie dat grote dingen onbelangrijk zijn. Dat het alleen om het kleine gaat. En dat grote dingen niets uitmaken.  Want als je niet zegt dat grote dingen onbelangrijk zijn, heeft de opmerking dat kleine dingen belangrijk zijn geen zin.Toch? Je kunt moeilijk zeggen dat ALLES belangrijk is. Dat is een non-statement. Dat gaat nergens over. Zeg dan liever niets.

Ik denk dat het beter is te zeggen dat sommige kleine dingen belangrijk zijn. En daarnaast sommige grote dingen ook. Redelijk compromis, niet? Laat me ter afsluiting bijvoorbeeld eens een recent groot dingen noemen dat ik persoonlijk als zeer belangrijk zie. Komt ie: “’Waalwijk staat BOVENAAN.” Echt, onze 7-1 winst heeft ons, op doelsaldo, bovenaan in de competitie geplaatst. Noem dat maar eens een klein onbelangrijk detail. Goed, het is nog maar een ronde en Parijs is nog ver. Enzovoorts, enzovoorts. We weten het allemaal wel, maar we staan mooi wel bovenaan. En dat vinden wij zeer groot ende belangrijk. Zelfs als U zegt: ‘lekker belangrijk; schakers bovenaan na 1^ste ronde”.  Dan nog zeggen wij: U mag zeggen wat U wilt, maar wij vinden wat wij vinden. Belangrijker wordt moeilijker.

Terug naar Balle. Heb nu deel 1 uit. Ik overweeg deel 2 even opzij te leggen. Zou het nog meer van hetzelfde zijn? Zolang je een boek niet gelezen heb (en daar heb ik er nog al wat van. Bekend is dat ik boeken leuker dan lezen vind!!!!) is alles mogelijk. En daardoor spannend. Onuitgepakt cadeautje. Weet je wat, ik wacht nog even. Misschien zo rond de volgende ronde. Begin october. Gaan we weer spanning tegemoet. Wat alles zal anders zijn, maar een ding is altijd hetzelfde. Spanning, Sensatie, Verassingen, Schokkende nieuwtjes, Verbijsteringen,  enzovoorts.  Want dat is schaken. En eigenlijk het leven ook. Veel van hetzelfde maar soms iets belangrijk anders. Zogezien lijkt schaken wel op het leven.  Eigenlijk zijn die hetzelfde.  Daar zit niet veel verschil tussen. Hmmmm, eens over nadenken….

Desalniettemin immer groetend:  

Hans Sinnige